Van Buchara richting Samarkand

 Deze morgen is het aangenaam warm, we nemen een uitgebreid ontbijt (brood, eieren, fruit, kaas, yoghurt) op de sfeervolle binnenplaats van het hotel. 

We verlaten de stad en weldra komen we weer in het woestijnlandschap dat stilaan heuvelachtiger wordt. Na een bezoek aan een pottenbakkerij (standaard in iedere reis, je ontsnapt er niet aan) en een lunch, houden we halt in de buurt van Navoi, bij een van de talrijke plaatsen gesticht door Alexander de Grote, hier gekend als Iskander, op zijn veroveringstocht van Perzië.

Veel is er niet meer over van het antieke stadje op de heuvel, maar de klim is een aangenaam intermezzo met een cultureel en een fysiek kantje.

‘’s Avonds komen we aan in een yurdkamp in Kisilkum aan het Airdarkulmeer. We krijgen een twee-persoonsyurd toegewezen en verorberen, zoals het karavaanreizigers past, een plov, een sobere maaltijd van lam en groenten. Zoals de traditie voorschrijft krijgen we er wodka bij. En daarna wordt het een gezellige avond, rond het kampvuur met een plaatselijke luitspeler-zanger. De wodkafles gaat rond en er wordt gedanst op de meeslepende melodieën. 

De nacht verloopt tamelijk rustig en we worden gewekt door het gebalk van de ezels die tussen de yurds grazen. Als we opstaan is het al warm, we zitten immers in de woestijn, zonder enige beschutting. We hebben vandaag een relaxdag. De hitte schrikt mij af en ik blijf hangen in de schaduw van onze Yurd. Er is geen wifi, dus totale rust. Tijd om de reisblog bij te werken en de geschiedeniskennis van de regio op te frissen.

Het midden-oosten heeft veel veroveraars over zich heen zien gaan. Aan het einde van de vierde eeuw van onze tijdrekening kwam Alexander de Grote die het Perzische rijk innam. Hij stichtte de latere steden Tasjkent en Samarkand. Om de integratie tussen Grieken en Aziaten te bevorderen, dwong hij zijn soldaten te huwen met inlandse vrouwen. Hijzelf gaf het voorbeeld en huwde de Bactrische prinses Roxana. Hij voerde ook de plaatselijke gewoontes in voor zijn hofhouding, o.a. de proskineisos, de knieval voor de heerser en de oosterse klederdracht. Op de terugweg van de Indische grens komt hij om het leven in duistere omstandigheden. Was het een ziekte of werd hij vermoord door een van zijn generaals? Hiermee kwam het einde van zijn droom om ook het westen te veroveren. De geschiedenis had er totaal anders uitgezien met het westen als deel van een Grieks wereldrijk. 

Vanaf 642 begint de Arabische verovering met de islamisering. Dit betekende een totale culturele breuk met het verleden. Maar het ergste moest nog komen met de inval van de Mongolen onder leiding van Djenghis Khan, in de 13de eeuw. En in de 14de eeuw doet Timur Lenc het nog eens over. Het stamhoofd van een Turkse clan nabij Samarkand verovert de ganse regio van Turkije tot India en jaagt miljoenen mensen over de kling. Hij zorgt er dan wel voor dat er een welvarend rijk ontstaat, waar vrede heerst voor een paar eeuwen. In de 18de eeuw komen de Russen de regio annexeren. De Britten zien dit als een bedreiging van hun belangen in Afghanistan en als een eerste Russische zet in de verovering van Brits India. Centraal Azië wordt het kruidvat zoals we het nu nog kennen. Detail: zowel Russen als Britten waren geïnteresseerd in de regio omwille van de katoenproductie, katoenzaad is de grondstof voor de aanmaak van buskruit.

Vanaf 1920 worden de centraal-Aziatische Staten als republieken ingelijfd in de Sovjet Unie, met gedwongen collectivisatie, politieke repressie en deportaties. Sinds 1989 zoeken de landen hun eigen weg, wat niet altijd eenvoudig is. De regio komt nu stilaan in Chinese invloedssfeer, mede door het verzwakte Rusland en de desinteresse van het westen. Een ding mag duidelijk zijn, op Kirgizië na zijn  de regimes hier regelrechte dictaturen, die zich verschuilen achter het adagium dat economische ontwikkeling belangrijker is dan democratie. Zo werd de eerste president van Oezbekistan, Islom Karimov, een Sovjet apparatchik verkozen en herverkozen met monsterscores en uiteindelijk werd hij president voor het leven. Protestbetogingen tegen zijn  beleid werden bloedig neergeslagen met honderden doden tot gevolg. Hij stierf in 2016 en werd opgevolgd door zijn spitsbroeder Mirzijojev, die het haalde met 88 % der stemmen. In Kazachstan en Turkmenistan is het niet beter. De fundamentalistische islam ligt op de loer om.

Na de middag laat ik me toch verleiden om naar het meer te gaan, de temperatuur zou er dragelijker zijn door het water. Het is er inderdaad iets koeler en het zwempartijtje maakt ons een ander mens.

‘s Avonds is het rustiger rond het kampvuur, morgen om 7 uur wacht ons een lange rit naar Samarkand.